Gisteravond hadden we de Bulgaarse aikidoka Alexander Lliev te gast. Na afloop kreeg hij het woord om ons te bedanken maar hij had nog een verrassing. Volgens een oude traditie geven de mensen in Bulgarije elkaar begin maart rood-witte geschenken. Je mag ze niet voor jezelf kopen (net als een buddhabeeld). Ik kreeg een rood-wit wollen poppetjespaartje en iedereen kreeg een rood-wit armbandje. Het brengt geluk, gooi het dus niet weg. Alexander had het over een black and white bird en ik dacht meteen aan een ekster, maar na onderstaande vinding gelezen te hebben is het natuurlijk een ooievaar. Als het lente wordt komen de ooievaars terug op het nest in Bulgarije en in Nederland. Iemand al een ooievaar gezien? Als je die gezien hebt, moet je je armbandje in een boom hangen. Tenminste als je er was, dinsdag. Als er geen ooievaars langskomen mag het ook lentebloesem zijn.
Ik googlede "Bulgaarse tradities" en vond op Tony's website het verhaal dat Alexander vertelde over de martenitsa's, de maartse traditionele geschenken.
"Pijo en Penda" martenitsa
Bulgaren hebben hun tradities door de eeuwen heen bewaard door ze door te vertellen aan de nieuwe generaties. De moderne Bulgaar is er daarom heel erg trots op. Deze pagina is toegewijd aan een van de mooiste tradities, die is gebaseerd op een verhaal dat zich omstreeks het jaar 681 afspeelt, het jaar waarin het Bulgaarse staat is opgericht.
Kan Kubrat is een Bulgaarse vorst die vijf zonen en een dochter had. De zonen heetten Bayen, Kotrag, Asparoukh, Kuber en Altsek, en hun zus luisterde naar de naam Houba. Op een dag, toen hun vader Kubrat op stierfbed lag, riep hij zijn kinderen bij zich en vertelde hij ze dat ze na zijn dood altijd bijeen moesten blijven, want zo zullen ze veel sterker zijn en zullen in staat zijn het land te verdedigen. Toen hij stierf volgden zij nijn advies niet en verspreidden ze zich op zoek naar nieuwe landen. Daardoor werden ze zwakker en was het land meteen aangevallen en veroverd door de Khazaren.
De kan van de Khazaren, Ashiba, slaagde erin de hoofdstad Ababa te veroveren. Daarbij kon Kubrat's dochter Houba niet ontsnappen en werd ze gevangen genomen. Om haar broer de kans te geven voor de vrijheid te vechten, probeerde zij zich te doden, maar haar poging was tegengehouden door haar bewakers.
Haar broers gingen ieder zijn eigen weegs. Kotrag trok naar het noorden, tot de rivier Volga, terwijl Asparoukh, Kuber en Altsek gingen naar het zuiden op zoek naar een nieuw onbezet land. Bayan wilde zijn zus niet in de steek laten en gaf zich over aan de Khazaren om bij haar in de buurt te blijven.
Na een lange zoektocht vond Asparoukh eindelijk een land zonder bezitters, Bulgarije. Om dit aan zijn gevangene broer en zus te laten zeten stuurde hij hen een valk met een boodschap aan zijn pootje. Toen zij het goede nieuws kregen ontvluchtten ze en gingen richting Bulgarije. Ze liepen ongestoord en veilig tot aan de oever van de rivier Donau. Zij gingen op zoek naar een doorwaadbare plaats, en toen ze die vonden besloten ze om hun broer alvast op de hoogte te stellen dat ze binnenkort bij hem zullen aankomen. Ze schreven Asparoukh een boodschap en zetten dat met een wit draadje vast een het pootje van een valk. Op dat moment hielden hun achtervolgers hen in en schoten pijlen op hen af. Bayan werd door een pijl geraakt en zijn bloed droop op het witte draadje waarmee het boodschap was gebonden en maakte dat gedeeltelijk rood.
"Pijo en Penda" martenitsa
Ze slaagden er toch in aan hun vijand te ontsnappen en bereikten Bulgarije. Toen zij bij num broer Asparoukh kwamen stond hij al op hen te wachten want hij had al hun boodschap ontvangen. Bayan, die door de lange tocht heel uitgeput was en door de wond heel veel bloed had verloren stierf in de handen van zijn broer. Om dit te herdenken beval Asparoukh zijn soldaten op deze dag van het jaar iedereen een rood-wit draadje, Martenitsa, moest dragen.
Deze traditie wordt nog steeds door de Bulgaren masaal gevierd. Als men op 1 maart in Bulgarije op straat loopt ziet men overal glimlachende gezichten en de Martenitsa, die door iedereen wordt gedragen. Sommige mensen prikken hun Martenitsa's vast aan hun kraag, andere dragen deze als armband. Sommigen versieren zelfs hun huisdieren met Martenitsa's. Martenitsa's worden gemaakt van garens, altijd in de kleuren rood en wit. Ze hebben verschillende vorms, maar de meeste zijn in de vorm van een jongetje en een meisje. Deze worden Pijo en Penda genoemd. De rode kleur vertegenwordigt vriendschap en liefde, en de witte kleur symboliseert de schoonheid en vruchtbaarheid.
Martenitsa op boom
De benaming Martenitsa komt door het feit dat het verhaal zich in de maand maart afspeelt. Tevens is de Martenitsa het symbool van het eind van de winter en het begin van de lente. De bedoeling is dat men de Martenitsa draagt totdat men een ooievaar ziet. Dat is het natuurlijke bewijs dat de lente is op komst. Dan moet men de Martenitsa op een tak van een boom of struik binden, zo wordt deze vruchtbaarder. Als je geen ooievaar ziet (bijvoorbeeld omdat in de streek waar je woont die niet voorkomt), kun je de Martenitsa ook afzetten wanneer je bloesem ziet. Dan word je verzekerd van een voorspoedig en gelukkig jaar.
~Francisca
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten